Je pakt hem uit de hoek of uit de kist, je spant de stok, je stemt even voorzichtig bij, maar de lessenaar laat je nog even staan. Zo begint, iedere dag opnieuw, aarzelend het gesprek tussen jou en je instrument.
Het beste is als dat over niets gaat, en langzaam op gang komt: je moet altijd weer even aan elkaar wennen. Eerst speel je een paar ‘voor de hand’ liggende figuurtjes, of zelfs alleen een paar losse noten, maar vooral niets wat ’expressie’ vraagt, en ook niets waar ‘techniek’ bij te pas komt. Kies alleen registers of posities die je beheerst. De opgave is zo eenvoudig: speel zuivere noten die goed klinken, dat is alles—en luisteren, luisteren, dat is het enige. Elke snaar mag even bloeien, maar maak er niets bijzonders van; strijk wat loopjes, maar bewaar je eigen riedeltjes nog even (ik ken geen musicus die ze niet heeft), die doe je straks wel. Iemand hoorde Pablo Casals, de grote cellist, ‘studeren’. Een losse a-snaar werd herhaalde malen rustig, kort, lang, aangestreken; stilte; er volgde een b (‘eerste vinger’), ook een paar keer, gevolgd door de twee noten a en b, om en om…
Het kan gebeuren dat je je er ineens over verwondert wat een mooi geluid de vlekkeloos aangestreken noot geeft. Waar komt die eigenlijk vandaan (ik heb het niet over trillingen en andere fysica, dat soort verklaringen roept alleen maar nieuwe vragen op), hoe bestaat het, letterlijk, zo’n gave klank, die ik maak, die opkomt en wegebt, tot stilstand komt? Ja, bijna zou je je afvragen: wat is het eigenlijk, geluid? Die cello of die viool is niet meer dan een doos van hout, en iets simpelers dan een strijkstok bestaat nauwelijks—en toch, één toon kan, twee tonen kunnen iets zeggen, al kan je de boodschap niet onder woorden brengen. Dat je zo’n klank mag helpen voortbrengen, dat is toch een voorrecht, vooral als je zo’n enkele toon kan modelleren naar lengte, naar sterkte en zelfs naar aard. Wat zijn wij strijkers gezegend, je zal maar een arme pianist zijn die binnen veel nauwere grenzen moet opereren!
Weg van de verbazing, terug naar de studie. Want de toonladder wacht op je. Je zal het niet geloven, maar ook die kan voldoening geven. Daarover een volgende keer.