Op Palmzondag – hoe veel lezers van deze tekst weten nog waarom wij die dag zo noemen? – hoorden wij de “Matthäus-Passion” over radio 4 uit het Concertgebouw komen. Het geluid kwam tot ons uit twee vurenhouten kistjes uit het jaar 1975, of iets soortgelijks, maar ondanks de eenvoud van deze speakertjes (helaas nog geen set Twin Signature, maar die komt zeker!) ondergingen wij weer het wonder van deze muziek.
Hoe, zo vroegen wij ons af bij dat bijna verpletterende beginkoor, hoe zou de kerkganger daar in de Thomaskirche in Leipzig dit alles bij de eerste uitvoering in 1727, in die zondagsdienst, een week voor Pasen, het Opstandingsfeest, hebben ondergaan? Voor hem of haar was het geloof, en daarmee de kruisiging van Christus een oneindig sterkere realiteit dan voor het merendeel van ons, 21e-eeuwse agnosten.
De heilige werkelijkheid die het verhaal voor hem bezat, kunnen wij ons bijna niet meer voorstellen – iedere afstandelijkheid is daarmee geëlimineerd. En zou de realiteit van het lijdensverhaal, dat zich, ieder jaar, hier en nu, voltrekt, nog niet tot hem zijn doorgedrongen, dan zou de ‘overweldigende muzikale stereofonie van maar liefst drie koren, twee orkesten en twee orgels die vanaf het meest heilige deel van de kerk klonk’ (citaat uit Christoph Wolff, Johann Sebastian Bach, Utrecht 2000), hem wel hebben meegenomen.
Wie het voorrecht heeft gehad een of meer van de grote Bachwerken in die kerk, waar hij zelf cantor was, te horen, beseft nog eens hoe muziek hemel en aarde kan verbinden.
En tenslotte, meer als voetnoot bij het voorgaande: eerbied, daar gaat het ook om. Tot voor enkele tientallen jaren geleden werd het als ongepast gezien na het slotkoor te applaudisseren. De diepe rouwstemming die hoort bij Christus’ gang door het dodenrijk, opgewekt door tekst en muziek, die werd niet door het geklap verstoord en bleef bij de toehoorder—toen ik als jongetje met mijn ouders naar de Matthäus-Passion mee mocht, herinner ik me hoe het stille weggaan van al die mensen uit de kerk misschien wel net zo veel indruk op me maakte als de muziek zelf!